„Co komu zawinił działacz oświeceniowy?”. Zamojski pomnik Stanisława Staszica został zdewastowany

Jego związki z naszym regionem są bardzo silne. W 1816 r. Stanisław Staszic, działacz oświeceniowy, pionier spółdzielczości oraz m.in. publicysta, filozof i wolnomularz, założył w swoich dobrach fundację o nazwie Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Obejmowała ona dziewięć wsi, jedną osadę i część Hrubieszowa. Propagowano tam postęp kultury rolniczej, a chłopów zwolniono od pańszczyzny. Ponadto część ziemi włościanie otrzymali na własność.

W rękach TRH pozostały jednak dwa stawy, trzy młyny, lasy, tartak, cegielnia, kuźnia, browar, wytwórnia wódek, karczmy w siedmiu wsiach i m.in. część pól uprawnych. Dochody z nich przeznaczono głównie na utrzymanie szkół, szpitali oraz na opiekę nad starcami i sierotami. Te wszystkie rozwiązania były wówczas nowatorskie nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Jak pisał Stanisław Staszic, wdrożono je "wzorem sprawiedliwego urządzenia włościan dla ratowania się wspólnego w nieszczęściach".

Stanisław Staszic miał także związek z Zamościem. Trafił on do tego miasta w 1781 roku jako nauczyciel synów ordynata Andrzeja Zamoyskiego. Pod jego wpływem napisał m.in. dwie znakomite książki o naprawie Rzeczypospolitej: „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” (1787) oraz „Przestrogi dla Polski” (1790).

To wszystko miał podkreślać pomnik ustawiony w zamojskim Parku Miejskim. Odsłonięto go w 2014 roku z inicjatywy Towarzystwa Szkół Staszicowskich. Teraz pomnik został zdewastowany. Mieszkańcy Zamościa są tym oburzeni.

- Nie rozumiem co takie popiersie może komuś przeszkadzać, co zawinił komuś działacz oświeceniowy? - dziwi się pani Joanna z Zamościa, którą w niedzielę spotkaliśmy w zamojskim Parku Miejskim. - Niestety te mazaje zostały namalowane farbą, która jest widoczna z daleka... Myślę, że ktoś nawet nie wiedział czyj pomnik niszczy… Bo jak inaczej? To świadczy o braku dojrzałości sprawcy i kompletnej niewiedzy na temat historii naszego kraju i jakości dokonań Stanisława Staszica.

- Ten pomnik powinien zostać szybko przez miasto odnowiony – kwituje inny mieszkaniec Zamościa. - Bo nie sądzę, że namierzą sprawców wandalizmu. Oby jednak tak się stało.

Rafał Zwolak, prezydent Zamościa odniósł się do tej sprawy. - Zgłosiliśmy tę dewastację na policję. Obecnie prowadzone są odpowiednie czynności - tłumaczy. - Gdy zostaną zakończone, ślady dewastacji będą usunięte.