Kowalik oczyści drzewa ze szkodników, a zimą zawita do karmnika. Sprawdź, czym go nakarmić oraz gdzie mieszka i jak żyje kowalik

Kowaliki zwyczajne (Sitta europaea) to niewielkie ptaki, a ich inna nazwa to bargiel. Często zauważamy je dopiero zimą, gdy zaczynają odwiedzać karmniki. Ale jeśli tylko mamy stare drzewa w ogrodzie, jest szansa, że zagoszczą u nas na dłużej, albo będą regularnymi gośćmi również o innych porach roku. Te ptaki, choć najczęściej mieszkają w lasach, coraz chętniej przenoszą się bliżej człowieka i zamieszkują parki, ogrody i inne zadrzewione tereny. Nie są płochliwe i dość łatwo oswajają się. A kowalika warto mieć w ogrodzie, bo to doskonały „czyściciel” drzew, usuwający z nich szkodniki.

Kowaliki są nieco mniejsze od wróbli (długość ciała to ok. 14 cm). Mają krępe ciała i mocne, stosunkowo długie dzioby. Za to ich ogony są króciutkie. Czasem patrząc na nie z boku, nie bardzo wiadomo, z której strony jest ogon, a z której dziób. Charakterystyczną cechą jest też to, że głowa jest słabo wyodrębniona i ptaki wyglądają, jakby nie miały szyi.
Kowaliki to dość kolorowe ptaki, a samce i samice są do siebie podobne, choć panie kowalikowe mają nieco miej intensywne barwy. Wierzch ciała kowalików pokrywają szaroniebieskie pióra, natomiast spód ciała jest rdzawobrązowy. Na policzkach mają białe plamy, a nad nimi czarne „opaski”, które biegną od nasady dzioba, przez oko, do tyłu głowy. Nadają one ptakom trochę zawadiacki wygląd rabusia ze starego filmu.

Kowalik ma dość zróżnicowany jadłospis. Gdy jest ciepło, podstawą jego menu są różne owady i ich larwy, a także pająki i inne bezkręgowce. W ich poszukiwaniu przemierza pnie i konary drzew, często wędrując nawet po spodnich stronach gałęzi, albo schodząc po pniu z głową z dół. W ten sposób potrafi się poruszać jako jedyny z europejskich ptaków. Daje mu to sporą przewagę nad innymi gatunkami i sprawia, że jest jeszcze bardziej pożyteczny jako „strażnik drzew”, bo z tej pozycji dostrzega owady, które umknęły uwadze sikorek, dzięciołów, czy innych gatunków o bardziej konwencjonalnym sposobie poruszania się. Kowaliki są przy tym szybkie i zwinne.
Ale kowaliki chętnie jedzą też różne nasiona i owoce, m.in. buków, grabów, orzechy laskowe, żołędzie. Część pokarmu ukrywają na gorsze czasy.

Polecamy: Sikorki chętnie odwiedzają ogrody, ale nie wszystkie. Zobacz, na jakich „gości” możesz liczyć. Poznaj bogatki, modraszki, czubatki i inne

Kowaliki to ptaki osiadłe, które nie odlatują na zimę. Za to na ten ciężki dla ptaków okres często przenoszą się bliżej ludzi i chętnie korzystają z karmników. Można je spotkać w pobliżu sikorek i innych ptaków, choć stołujące się akurat kowaliki często przeganiają resztę towarzystwa z karmnika.

Zimą te ptaki warto dokarmiać, serwując różne nasiona zbóż i roślin oleistych, jak słonecznik. Kowaliki docenią też różne orzechy, a także słoninę (niesoloną!) i tłuszczowe kule. Zdecydowanie nie są wybredne. Trzeba jednak wiedzieć, że zawartość dobrze zaopatrzonego karmnika kowalik może przenieść do własnych spiżarni. Zdarza się, że pokarm z karmnika chowa w różnych zakamarkach w pobliżu.

Kowaliki najchętniej gniazdują w starych dziuplach wykutych przez dzięcioły. Jednak takie lokum zostaje poddane sporej metamorfozie. Ściany zostają wygładzone gliną, a dno wyścielone płatkami kory (najchętniej sosnowej), suchymi liśćmi, mchem itp. Ważnej przeróbce zostaje poddany otwór wejściowy, który samica częściowo zalepia gliną, tak żeby tylko ona mogła wślizgnąć się do środka. Po takim „remoncie” dziupla jest zajmowana przez kilka sezonów.
Jaja wysiaduje samica, opiekuje się też wyklutymi pisklętami. W tym czasie całą rodzinę dokarmia samiec. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 24 dniach. Te ptaki mają jeden lęg w roku, który następuje w maju-czerwcu.

Polecamy też: Jakie dzięcioły żyją w Polsce i czy mogą narobić szkód? Na to trzeba uważać

Dla kowalików warto wieszać budki lęgowe. Powinny mieć wymiary: dno 20 x 20 cm, wysokość od wlotu do dna 21 cm, średnica otworu wlotowego 33 mm. Warto wiedzieć, że jeśli wieszamy budki dla większych ptaków, a nasz teren podoba się kowalikom, mogą one dostosować większy domek do swoich potrzeb, podobnie jak to robią z dziuplami. Jednak warto pomyśleć o lokum o odpowiednich rozmiarach właśnie dla tych ptaków.
Jeśli chcemy ugościć kowaliki, nie używajmy chemicznych środków ochrony rośliny. Zadbajmy o drzewa, szczególnie te starsze. Pamiętajmy też nie tylko o dokarmianiu zimą, ale też zapewnieniu dostępu do wody.

Polecamy też: Jedni go nienawidzą, inni kochają. Szpak zje czereśnie, ale szkodniki też. Poznaj te wszędobylskie ptaki

Wybrane źródła
Jestem na pTAK!
ptaki.info
ptakipolski.pl
ussuri.pl